Celiakia, czyli choroba trzewna jest autoimmunologiczną chorobą, która jest powodowana nietolerancją glutenu. Tymczasem gluten jest obecny niemal w każdym artykule spożywczym. Obecne badania i obserwacje wykazują, że głównymi przyczynami celiakii są uwarunkowania genetyczne.
Jak objawia się celiakia?
Przy tej chorobie autoimmunologicznej układ odpornościowy mylnie traktuje tkanki własnego organizmu jako obce. W wyniku tych działań pojawia się reakcja immunologiczna, której zadaniem jest zniszczenie obcych komórek. Przy celiakii celem ataku jest jelito cienkie. Zazwyczaj celiakia uaktywnia się już w dzieciństwie, lecz bywa, że pojawia się między 35. a 55. rokiem życia, a nawet później. Problemem jest fakt, że może się rozwijać bezobjawowo.
Reakcję organizmu wywołuje spożycie glutenu, czyli mieszanki białek, które są obecne w pszenicy, życie czy jęczmieniu. Efektem jest wytworzenie przez organizm przeciwciał oraz pojawienie się stanu zapalnego. Te wydarzenia skutkują niszczeniem struktury jelita cienkiego oraz zaburzenia jego funkcjonowania. Dochodzi także do zaniku kosmków (są to naturalne pofałdowania błony śluzowej). Zmniejsza się również aktywność enzymów trawiennych przez co dochodzi do zaburzeń procesu trawienia pokarmów i absorbowania składników odżywczych. Celiakia powoduje różne rodzaje objawów. Typowa choroba jest związana z problemami wchłaniania jelitowego oraz tego skutkami. Nietolerancja glutenu jest współcześnie częściej wykrywana, dzięki dostępności badań, gdyż diagnostyka wymaga gastroskopii. W tym przypadku pojawia się pytanie: Jaka jest cena badania? Przykładowo, gastroskopia w Warszawie i innych dużych miastach kosztuje ok. 300 zł.
Celiakia w klasyczny sposób przyczynia się do takich objawów jak bóle brzucha, wzdęcia czy przewlekłe biegunki. W przypadku dzieci niewłaściwe wchłanianie składników pokarmowych może przyczyniać się do wolniejszego rozwoju dziecka. Z kolei zmniejszone wchłanianie się żelaza może powodować niedokrwistość. Niedobory mogą obejmować też witaminy takie jak A, D, E i K.
Przy nieprzestrzeganiu ścisłej diety bezglutenowej (po zdiagnozowaniu choroby) u dzieci mogą pojawić się kłopoty takie jak niski wzrost, niedobór masy ciała czy zaburzenia układu kostnego. Jednak celiakia powoduje nie tylko niedobór witamin i minerałów, ale także niedobory białka.
Tymczasem przy nietypowej postaci celiakii można spotkać takie objawy jak cukrzyca typu I, toczeń, autoimmunologiczne zapalenie tarczycy typu Hashimoto czy reumatoidalne zapalenie stawów. Dopełnieniem przy rozpoznaniu celiakii jest charakterystyczny obraz jelita cienkiego czy występowanie specyficznych przeciwciał. Szczególnym objawem choroby może być nawet opryszczkowate zapalenie skóry, czyli choroba Duhringa.
Jak wykryć celiakię?
Zdiagnozowanie celiakii odbywa się po uzyskaniu dodatnich wynikach kilku rodzajów badań. Najpierw zazwyczaj wykonuje się testy serologiczne, które oznaczają we krwi przeciwciała typowe dla celiakii (przeciwciała przeciwko tkankowej transglutaminazie – TG2, przeciwko endomysium-EMA i przeciwko deaminowanym peptydom gliadyny-DGP). Wyniki tych badań są wskazaniem do dalszej diagnostyki, w tym pobrania elementów błony śluzowej jelita cienkiego podczas gastroskopii. Diagnostyka w kierunku celiakii jest wskazane też u osób, które wykazują objawy zaburzeń wchłaniania, dolegliwości żołądkowo-jelitowe czy niedokrwistość o nieustalonej przyczynie.
Warto zwrócić uwagę, że stosowanie diety bezglutenowej szybko przynosi poprawę samopoczucia oraz stanu klinicznego. Jest to choroba towarzysząca choremu przez całe życie i tylko stosowanie się do określonych zaleceń pozwoli na normalne życie oraz kontrolę przebiegu choroby. Ścisła dieta bezglutenowa już po kilku tygodniach prowadzi do zagojenia się błony śluzowej jelita cienkiego.
